Teknoloji, insanlık tarihinin en güçlü dönüştürücü kuvvetlerinden biri olmaya devam ederken, bu dönüşüm sadece üretim ve iletişim alışkanlıklarımızı değil; aynı zamanda hukuki ve etik sınırları da yeniden tanımlanmasını zorunlu kılmaktadır. Yapay zeka (YZ) destekli sistemlerin yaratıcı gücü, beraberinde mahremiyet ihlalleri, algoritmik suistimaller ve dijital şiddet gibi yeni suç tiplerini doğurmuştur.
Ancak bu gelişmelerin, karamsar bir “teknofobi” ile değil, tekno iyimserlik ile karşılanması gerektiğini savunduğumuzu belirtmek isterim. Teknoloji sadece suçun değil, aynı zamanda çözümün de kaynağı olabilir.
Size Ya Da Çocuğunuza Deepfake Yolla Zarar Verildiğinde Ne Yapabilirsiniz?
Dijital dünyada kişilik haklarına yönelik saldırılar artık yalnızca sosyal medya hakaretleriyle sınırlı değil. Yapay zeka destekli içerikler – örneğin deepfake videolar, sahte mesaj ekran görüntüleri veya izinsiz veri kullanımı bireylerin itibarını, psikolojisini ve özel hayatını ciddi şekilde tehdit edebilmektedir. Peki böyle bir durumda ne yapabilirsiniz? Türkiye’de halihazırda yürürlükte olan Türk Ceza Kanunu, 5651 sayılı Kanun ve Kişisel Verilerin Korunması Kanunu gibi çeşitli yasal düzenlemeler, bu tür dijital ihlaller karşısında bireylere başvuru ve koruma imkânları sunmaktadır. Bu yazıda, YZ destekli saldırılara karşı hangi haklara sahip olduğunuzu ve hangi yollarla savunma mekanizmalarını harekete geçirebileceğinizi özetliyoruz.
- TÜRKİYE’DE MEVCUT HUKUKİ KORUMA: HANGİ ARAÇLAR VAR?
Henüz YZ destekli suçlar Türkiye’de yoğun şekilde görünmese de mevcut hukuki altyapı bu ihtimallere hazırlıksızdır diyebiliriz. Ancak aşağıda yer verilen hükümler kısmen de olsa bu alanda koruma sağlayabilecektir.
1.1 TÜRK CEZA KANUNU (TCK)
- Genel suçlar (TCK m.106 tehdit, m.125 hakaret): YZ araçlarıyla işlense bile bu suçlar kapsamında gerçekleşen eylemler hakkında suç duyurusu yapılabilir ve gereken soruşturma yürütülebilir.
- Bilişim suçları (TCK m.243-246): Siber güvenlik konusunda ülkemiz hukuk sistemi ve adli mercilere yansıyan vakıalar sistemlere izinsiz erişim, veri bozma gibi eylemler konusunda görmezden gelinemeyecek bir bilgi birikimi oluşturmuştur.
- Veri suçları (TCK m.135-140): Yapay Zeka ile elde edilen kişisel verilerin yasa dışı kullanımı hakkında Türk Ceza Kanunu kapsamında yol katedilebilecektir.
1.2 5651 SAYILI İNTERNET ORTAMINDA YAPILAN YAYINLARIN DÜZENLENMESİ VE BU YAYINLAR YOLUYLA İŞLENEN SUÇLARLA MÜCADELE EDİLMESİ HAKKINDA KANUN
İnternet üzerinden Yapay Zeka destekli suçlarda içerik çıkarma, erişim engelleme gibi önlemler uygulanabilir.
Türkiye’de yapay zeka (YZ) destekli bir suç işlendiğinde bireylerin nasıl korunabileceği; Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK), Siber Güvenlik Hukuku (dağıtık yapılı ama BTK düzenlemeleri, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı kararları dahil), 5651 Sayılı Kanun (İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi Kanunu) ve Türk Ceza Kanunu (TCK) çerçevesinde bütüncül olarak değerlendirilmelidir.
1.3 6698 SAYILI KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASI KANUNU
YZ sistemlerinin veri işleyici olarak hukuka uygun hareket etmesi; bireyin silme, düzeltme, itiraz gibi haklarının korunması bu kanunla sağlanır.
|
TCK MADDESİ |
UYGULAMA ALANI |
|
TCK m.243-245 |
Bilişim sistemine girme, engelleme, bozma, veri kopyalama |
|
TCK m.135-140 |
Kişisel verilerin hukuka aykırı elde edilmesi ve yayılması |
|
TCK m.125, 132, 136 |
İtibar suikastı, özel hayatın gizliliği, yasa dışı dinleme |
|
TCK m.157, 158 |
Dolandırıcılık, nitelikli dolandırıcılık |
|
TCK m.216, 218 |
Nefret söylemi, halkı kin ve düşmanlığa sevk etme |
- YENİ SUÇ TÜRLERİ VE HUKUKİ ZORLUKLAR
- Deepfake ve Dijital Taklit (Digital Forgery): Sahte video/görsel içeriklerle yapılan saldırılar.
- Algoritmik Ayrımcılık: Cinsiyet, ırk, yaş gibi veriler üzerinden ayrımcı kararlar.
- YZ’nin Otonom Sorumluluğu: Olası bir suçun failinin insan mı sistem mi olacağına ilişkin belirsizlik.
Bu noktada, 19.05.2025 tarihinde ABD Başkanı Donald Trump’ın imzaladığı “Take It Down Act”, örnek bir regülasyon modeli sunabilir.
- ABD’DE DÖNÜM NOKTASI
ABD Kongresi tarafından kabul edilen ve 19 Mayıs 2025’te imzalanan “Tools to Address Known Exploitation by Immobilizing Technological Deepfakes on Websites and Networks Act”, kısa adıyla TAKE IT DOWN Act https://www.congress.gov/bill/119th-congress/senate-bill/146/text, yapay zeka tarafından oluşturulan veya manipüle edilen mahrem içeriklere karşı bir koruma sunmaktadır.
3.1 Temel Hükümler:
- Suç Sayma: Rızasız müstehcen içerik (özellikle deepfake) paylaşımı federal suç haline gelmiştir.
- Kapsamlı Tanımlar:
“Digital Forgery”: YZ ile oluşturulmuş ve gerçeğinden ayırt edilemeyen sahte içerikler.
“Intimate Visual Depiction”: Kişinin özel yaşamına ilişkin çıplaklık, cinsel içerik vb. olarak tanımlanmıştır.
- 48 Saatte Kaldırma Zorunluluğu: Mağdur başvurusuyla birlikte platformlar bu içeriği 48 saat içinde kaldırmakla yükümlüdür.
- Çoğaltılmış Kopyaların Tespiti: Aynı içeriğin başka yerlerde yayınlanmasına karşı önleyici teknik tedbir yükümlülüğü getirilmiştir.
- Ceza ve Yaptırımlar:
- Yetişkin içerikler için 2 yıla kadar,
- Çocuklara yönelik suçlarda 3 yıla kadar hapis cezası öngörülmüştür.
- Tehdit yoluyla psikolojik şiddet uygulayanlar da ayrıca cezalandırılır.
3.2 İstisnalar:
Gazetecilik, adli süreç, kolluk faaliyetleri veya tıbbi bilimsel amaçlarla yapılan iyi niyetli kullanımlar bu düzenlemelerin dışında bırakılmıştır.
| Kriter | Take It Down Act (ABD) | Türkiye Mevzuatı |
|---|---|---|
| 1. Ana Hedef | Çocukların dijital istismardan korunması | Ulusal siber güvenlik ve kişilik hakları |
| 2. Kapsam | Deepfake, pornografi, kişisel içeriklerin izinsiz paylaşımı | Genel siber suçlar, kişilik hakkı ihlalleri |
| 3. Yapay Zeka ile İlgili Düzenleme | YZ ile üretilmiş zararlı içerikler | Dolaylı – YZ aracı olarak değerlendirilir |
| 4. Kurumsal Sorumluluk | DOJ, FBI, çocuk koruma kurumları | BTK, KVKK, Adli merciler |
| 5. Platform Yükümlülüğü | Platformlar 24 saatte içerik kaldırmak zorunda | Erişim sağlayıcı ve yer sağlayıcıya görev |
| 6. İçerik Kaldırma Mekanizması | Federal şikayet hattı ile doğrudan kaldırma | 5651 uyarınca mahkeme veya BTK kararı gerekir |
| 7. Kişisel Veri Koruması | Özellikle çocuklara ait veriler için | KVKK kapsamında genel koruma |
| 8. Çocukların Korunması | Doğrudan hedefte | Dolaylı olarak korunuyor |
| 9. Ceza Hükümleri | Federal ceza – Hapis ve para cezası | TCK kapsamında çeşitli suç tipleriyle |
| 10. Özel Deepfake Suçu | Açık şekilde düzenlenmiş | Özel deepfake suçu tanımı yok |
| 11. Mevcut Yasalaşma Durumu | Henüz öneri aşamasında, yasalaşması bekleniyor | TBMM Komisyonu’nda bir teklif var ancak tasarı değil, kapsam ve etki açısından yetersiz |
- Türkiye Açısından Neden Önemli?
Türkiye’de yapay zekâ destekli deepfake içeriklerin sosyal medya platformlarında görünmeye başlaması, dijital mahremiyetin korunması açısından yeni riskleri beraberinde getirecektir. Ancak henüz ülkemizde bu içerikleri tespit edip önleyebilecek otomatik hash doğrulama sistemleri, algoritmik denetim araçları ve içerik kaldırma yükümlülüklerini düzenleyen teknik ve hukuki altyapılar tam anlamıyla hayata geçirilmiş değildir.
Platformların yasal sorumluluklarının açıkça tanımlanması, BTK ve KVKK koordinasyonunda acil içerik müdahale mekanizmalarının oluşturulması, bu alandaki ilk adımlar arasında yer alabilir. Erişim Sağlayıcıları Birliği veya KVKK bünyesinde, ABD’deki Take It Down Act benzeri bir sistemin ulusal düzeyde kurulması, mahkemelerce verilen erişim engeli kararlarının hızla uygulanması ve yapay zekâ tabanlı içerik üretim süreçlerinin etik standartlarla sınırlandırılması da gündeme alınabilir.
Tekno iyimserlik, gelişen teknolojilere korkuyla değil; hukuki bilinç, dijital sorumluluk ve stratejik yönetişimle yaklaşmayı gerektirmektedir. ABD’deki Take It Down Act, teknolojinin ürettiği tehdide karşı yine teknolojiyi ve hukuku bir arada kullanmanın mümkün olduğunu göstermektedir. Elbette Yasanın etkin olup olmadığını ve teknoloji karşısında bireyleri tam bir koruma kalkanı altına alıp alamayacağını ilerleyen süreçlerde göreceğiz. Ancak Türkiye, yalnızca bu tehditlerle mücadelede değil, birey haklarının dijital ortamda etkin şekilde korunmasında öncü olmalıdır.
English 
Turkish